WYKOP (Котлован) – antyutopia z 1930 r. autorstwa Andrieja Płatonowa, wydana nakładem Wydawnictwa Psychoskok. Za życia Płatonowa powieść nie ujrzała światła dziennego. Do czasu jej pierwszej publikacji w roku 1987 była rozpowszechniana nielegalnie. 

WYKOP jest społeczną przypowieścią, groteską filozoficzną, surową satyrą na ZSRR za czasów pierwszego planu pięcioletniego. W powieści grupa budowniczych otrzymuje zadanie zbudowania tak zwanego ogólnoproletariackiego domu, którego głównym celem jest stać się pierwszą cegłą w utopijnym mieście przyszłości. Budowa kończy się jednak na etapie wykopu pod przewidywane fundamenty domu, nie posuwa się praktycznie naprzód, a budowniczy zaczynają rozumieć bezsens stworzenia czegoś nowego na gruzach zniszczonego starego świata i to, że cel nie zawsze usprawiedliwia środki. Na drugim planie powieści bezdomna dziewczynka Nastia, która jest personifikacją przyszłości, przyszłych lokatorów domu, mieszkająca na budowie (symboliczny wydaje się fakt, że z powodu braku łóżek budowniczy podarowali dziewczynce dwie trumny, odebrane wcześniej biednym chłopom – jedną jako łóżko, drugą jako pudełko na zabawki) umiera, nie doczekawszy zakończenia budowy domu, przeznaczonego dla wszystkich ludzi. Optymistyczna na początku utopia pod koniec zamienia się w surową antyutopię.

Utwór pokazuje okrucieństwo i bezmyślność totalitarnego ustroju ówczesnego ZSRR. Powieść opisuje historię Rosji bolszewickiej czasów  industrializacji oraz kolektywizacji w języku tej epoki. Surowo i ponuro, do surrealizmu groteskowego doprecyzowane realia tych czasów zostały przedstawione w niezwykle ciemnych barwach, a utopia - jako ślepa uliczka - w sposób logiczny zamienia się w antyutopię. Niezależnie od groteskowości opisu, do powieści przeniknęły elementy realnego bytu w epoce stalinowskiej.

Na okładce wykorzystano obraz autorstwa: Wasilija Wasiljewicza Kandinskiego

Tłumaczenie z języka rosyjskiego na polski: Aleksander Janowski