KRONOS 4/2013 FINIS CHRISTIANISMI
| Dodano: 18 marzec 2014
| Dodany przez:
Jowita (Wivel) Szpilka
Czym jest chrześcijaństwo? Jaki jest jego sens i znaczenie? Pytanie ważne nie tylko dla chrześcijanina – który powinien wiedzieć, w co wierzy – lecz także, a może przede wszystkim dla ateisty.
Różnice między odmiennymi formami chrześcijaństwa
odbijają się w różnych postaciach ateizmu. Istnieje zasadnicza
różnica pomiędzy ateizmem (post)katolickim a ateizmem
(post)protestanckim. Dla tego pierwszego odrzucenie
chrześcijaństwa oznacza powrót do nauki greckiej, przechowanej
przez średniowieczną scholastykę, a odnowionej przez renesansowy
humanizm i nowożytną fizykę. Zupełnie inaczej będzie wyglądał
ateizm radykalnego protestanta. Nie chce on powracać do nauki
greckiej, ponieważ – od Lutra – wie, że ma ona małe znaczenie dla
egzystencji człowieka. Najważniejszą postacią takiego ateizmu,
takiej diagnozy końca chrześcijaństwa, jest Franz Overbeck. Uważał
on, że chrześcijaństwo jest martwe od wielu stuleci. U jego
podstaw leży pewna forma istnienia, na którą składają się –
charakterystyczne dla pierwszych chrześcijan – apokaliptyczne
poczucie rzeczywistości (Chrystus ma zaraz powrócić, koniec świata
jest bliski) oraz – szczególnie wyraźna u egipskich anachoretów –
wrogość wobec świata, jego radykalne odrzucenie.
Ta forma okazała się jednak nie do utrzymania. Chrystus nie wrócił. Świat trwa nadal i chrześcijaństwo musiało się z tym pogodzić. Dlatego w Kościele odradzają się pogańskie sposoby życia i myślenia – wiarę zastępują dowody na istnienie Boga; na miejscu radykalnego odrzucenia świata pojawia się arystotelejska hierarchia cnót naturalnych; religia występująca przeciwko żydowskiemu Prawu przekształca się w instytucję Kościoła, opartą na prawie rzymskim (w którym ma swoje źródło prawo kanoniczne). Koniec chrześcijaństwa nie jest wcale oświeceniowym wynalazkiem. Oświecenie jest dalekim echem jego prawdziwego końca.
W numerze ponadto blok tekstów o Uniwersytecie. Sprawa aktualna, ale godna poważnego – filozoficznego – namysłu.
[Spis treści]
PREZENTACJE
Tadeusz Zatorski, Po co nam Overbeck?
Franz Overbeck, O początkach monastycyzmu
Martin Henry, Czy teologia ma przyszłość w nowoczesnym świecie?
Arie Nabrings, Teologia między mitem a refleksją. Diagnoza Franza Overbecka
Andreas Urs Sommer, Thomas Mann i Franz Overbeck
ESEJE
Walter Friedrich Otto, Istota Bogów. Duch i postać
Piotr Augustyniak, Walter F. Otto, czyli greckimi oczami na Boskość
Dawid Nowakowski, Prisca theologia i jej znaczenie w metafizycznym systemie Marsilia Ficina
Carl Schmitt, Dyktatura (fragmenty)
Paul A. Rahe, Carl Schmitt i jego krytycy
Michał Herer, Przyjemność czy pragnienie?
Magdalena Saganiak, Wobec nihilizmu Mateusza Wernera – od negacji do entropii. Głos w dyskusji
Bronisław Świderski, Gombrowicz i Kierkegaard
PRZEZNACZENIE UNIWERSYTETU
Zofia Zarębianka, Zagrożona tożsamość. O przemianach uniwersytetu w świetle reformy szkolnictwa wyższego
Lech Trzcionkowski, Kilka uwag na temat kryzysu humanistyki
Dziękuję ci, Albanio, że istniejesz. Rozmowa z Włodzimierzem Lengauerem
Wojciech Engelking, Zmęczone książątko
Piotr Nowak, Odpowiedź na ankietę programową dla szkolnictwa wyższego i humanistyki
Ewa Atanassow, Demokracja i edukacja: przy okrągłym stole
Thomas Bartscherer, Nasz przyjaciel Nietzsche albo trudne czasy dla kształcenia ogólnego
Adam Davis, O demokracji, kształceniu, Whitmanie oraz rządzie, a także o narodzie zaangażowanych czytelników
Alan S. Kahan, Tocqueville a wykształcenie ogólne
Ewa Atanassow, Poza granice użyteczności? Wykształcenie ogólne a wychowanie
do wolności
Peter Hajnal, Thomas Nørgaard, Studia nad wartościami a cnota obywatelska w demokracji
ARCHIWUM FILOZOFII POLSKIEJ
Anna Dziedzic, Maurycy Straszewski i religia wiecznego powrotu
Maurycy Straszewski, Fryderyk Nietzsche i jego znaczenie w ruchu umysłowym współczesnym
ANTYKWARIAT
Edna Brocke, "Duża Hannah" - moja ciotka
RECENZJE I POLEMIKI
Piotr Graczyk, O komunizmie, tradycji i potworności
Mikołaj Rakusa -Suszczewski, Filozofia w polu walki
Krzysztof Tyszka, Wezyr w stahlhelmie
KRONOS metafizyka - kultura - religia dostępny pod adresem: http://www.kronos.org.pl
