Lektura "Mendel Gdański" Marii Konopnickiej to nowela, która po raz pierwszy została opublikowana w 1890 roku na łamach "Przeglądu Literackiego" jako odpowiedź na narastającą i groźną falę antysemityzmu. Wtedy już pozytywistyczne, wzniosłe hasła asymilacji Żydów zatarły się, a zamiast tego, rosła w siłę podsycana przez zaborców wrogość. Utwór poprzez opisanie smutnch losów starego introligatora - Mendla - oraz jego wnuczka, nawołuje do zaprzestania szerzenia bezmyślnej nienawiści.