Szczerze mówiąc, to nawet nie wiem, czy przypadkiem nie zbłądzi tu jakiś nieznany, albo zapomniany fakt z życia kulturowego miasta, może jakiś nieodkryty życiorys opowiadający o tych, którzy urodzili się w Pile, tu zdobywali wykształcenie muzyczne, a później gdzieś ich poniosło i sławią imię swego miasta gdzieś już poza jego granicami.

Wbrew logice i powinności, dokonując niniejszego opracowania, nie ślęczałem godzinami nad studiowaniem zasobów Archiwum Państwowego w Poznaniu albo jego Oddziału w Pile. Przebijałem się za to przez artykuły pilskiej prasy wielu minionych lat. Wyniki owej pracy przedstawiłem w rozdziale VII „Kultura muzyczna na terenie Piły w publikatorach”. Do wspomnień o muzycznej Pile namówiłem kilku naszych muzyków, wspomagając się ich domowymi zbiorami, pamiątkami, a w niektórych przypadkach sięgnąłem też do krążącej po pilskich domostwach literatury faktów i wspomnień. Uważam, że absolutną rację będą mieli zatem ci, którzy niniejsze opracowanie nazwą popularnym, bo przecież takim ono ma być! Tak, świadomie korzystałem z wielu prac innych autorów, których nazwiska wymieniam, dodając jednocześnie materiał źródłowy, z którego czerpałem wiedzę. Najbardziej uwidacznia się to we wspomnianym rozdziale VII – Kultura muzyczna na terenie Piły w publikatorach. Prasa codzienna nieodzownie towarzyszy każdego dnia wszystkim naszym wydarzeniom, także muzycznym i nie tylko w formie mobilizujących, czy peszących recenzji, krytyki, ale i jako kapitalny zapis wydarzeń dla przyszłych pokoleń.

Moim zdaniem, wiele wartościowych faktów do historii rozwoju muzycznej kultury Piły wnoszą także, publikowanie, nieprzeciętne często, biogramy pilskich muzyków. Każdemu polecam na przykład biogram Stanisława Malińskiego, który w ZAIKSIE ma zarejestrowanych ponad 700 swoich kompozycji muzycznych, a który dyrygował i grał na arenach wszystkich niemal cyrków w Europie. Nie mniej wartościowym jest, moim zdaniem, rozdział o Pilskim Bractwie Muzycznym, którego głównym celem było przybliżenie kultury muzycznej nie tylko młodzieży pilskiej.

Arno Giese