„Odzyskany sztambuch, który dziś prezentujemy to przykład kultury europejskiej w najlepszym wydaniu i wspaniałe dzieło” – powiedziała wiceminister kultury prof. Magdalena Gawin podczas wtorkowej uroczystości przekazania XVII-wiecznego sztambucha Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu. „Powrót każdego takiego artefaktu – czy to jest sztambuch, czy to jest jakiś zabytek archeologiczny, obraz – jest dla nas niezwykłą radością” – dodała.

Rękopis pochodzi z zasobów dawnej Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu, której spadkobierczynią jest obecnie książnica uniwersytecka, dlatego to właśnie tam trafił cenny sztambuch.

Rękopis został wystawiony na sprzedaż w kwietniu 2018 roku w domu aukcyjnym w Niemczech. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego po wstępnej weryfikacji obiektu natychmiast zwróciło się do właściciela domu aukcyjnego z prośbą o wstrzymanie sprzedaży rękopisu. Sytuacja wymagała szybkiej interwencji – artefakt odnaleziono pod koniec kwietnia, zaś termin rozpoczęcia aukcji wskazany był na początek maja. Do Niemiec przekazano dokumenty potwierdzające fakt, że sztambuch Melchiora Lucasa przed wojną posiadał sygnaturę „St. 62” i należał do kolekcji sztambuchów Biblioteki Miejskiej, która liczyła wówczas 230 sygnatur. Na podstawie znajdującej się w bibliotece dokumentacji poświadczono, że 16 września 1943 roku – w obawie przed bombardowaniami – 100 drewnianych ponumerowanych skrzyń z najcenniejszymi rękopisami i inkunabułami wywieziono do pałacu w Ramfeld w dzisiejszych Ramułtowicach. Od tego momentu losy zabytku pozostawały nieznane.

Właściciel sztambucha, Melchior Lucas, był mieszkańcem Wrocławia i piastował wysoki urząd w administracji na Śląsku. W jego sztambuchu znaleźć można wpisy przedstawicieli wielu warstw ówczesnego społeczeństwa: arystokratów, oficerów cesarskich, wysoko postawionych duchownych, patrycjuszy, mieszczan i nauczycieli. Na szczególną uwagę zasługują dedykacje znaczących postaci dla dziejów Wrocławia i Śląska, w tym dwóch starostów generalnych i namiestników królów czeskich na Śląsku w tamtym czasie: księcia Ziębic i Bierutowa oraz hrabiego Kłodzka Henryka Wacława Podiebradowicza (1592-1639) oraz księcia legnickiego i wołowskiego Jerzego Rudolfa (1595-1653). Pojawiają się też wpisy innych arystokratów i wysokich hierarchów – księcia legnickiego Ludwika IV (1616-1663), biskupa pomocniczego diecezji wrocławskiej Johanna Balthasara Liesch von Hornau (1592-1661) czy grafa, cesarskiego dowódcy i feldmarszałka Franza von Magnisa von Straßnitza (1598-1652).

Sztambuch został zdigitalizowany i jest w całości dostępny na stronie Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego.

fot. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego

źródło: MKiDN/PAP