Urzeka mnie symbolika czarnego słońca. Pociąga potencjalność dostępu do wiedzy nieosiągalnej, wiedzy dla wybranych. Wiedzy dostrzeganej z zamkniętymi oczami, przy braku światła, w mrokach wtajemniczenia. Wiedzy przerażającej i dającej przyjemność szczególną.

David Bowie na teledysku do piosenki zatytułowanej Blackstar ma oczy przewiązane bandażem. Nie potrzebuje ich, bo patrzy do wnętrza bytu, nie potrzebuje ich, bo już więcej wie, aniżeli mógłby dostrzec przy użyciu tego organu. Jego świat jest pogrążony w trwodze, cały jest melancholią. Nad nim świeci ta sama gwiazda co nad mędrcami starożytnymi i czarownicami.

Piękny to świat, bo smutek i tęsknota potrafią oszałamiać estetycznie i przyprawiać o rozkosze cielesne i duchowe. Melancholik czerpie przyjemność ze swych stanów apatii i odrętwienia, które niosą oświecenie i możliwość dostrzeżenia dotąd niewypowiedzianego. Pragnie i tęskni za tą wiedzą. Pożąda nieustająco odpowiedzi, które zdolne byłyby uczynić wszechświat zrozumiałym.

Melancholiczny charakter po czasach, gdy go deprecjonowano, bywał pożądany jako poza przynależna geniuszom. Współczesność nadała mu rys nieco nazbyt narcystyczny, gdy utożsamimy go z troską o indywidualny byt czysto materialny. Zbyt często melancholia też nieodróżniana od depresji bywa wypleniana ze świata sukcesów i szczęścia przy użyciu powszechnie dostępnych poradników i aktywizacji różnej maści trenerów. A przecież melancholiczny stan jest ciągłym na nowo naprzemiennie zaprzeczaniem skończoności oraz godzeniem się z klęską i nieuniknioną utratą wszystkiego. Jest nadzieją na wieczność i z tej wieczności ostateczną rezygnacją, wyczekiwaniem doskonałości bytu i jego poszukiwaniem. Potrzebujemy jej, aby zrozumieć cokolwiek.

Agnieszka Kwiecień

 

 

Spis treści:

 

I co z tą melancholią zrobić? – Joanna Hańderek

O potrzebie smutku, czyli esej o melancholii i myśleniu w czasach szybkiej radości – Rafał Mazur

Spadając w próżni, machamy do tłumów – Olga Kosińska

 

Literatura

„Krwotok powtórzeń” i „odwrócona źrenica” Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego – Natalia Stencel

Białe Ofelie – Aleksandra Byrska

Andrzej Stasiuk i granice melancholii – Maksymilian Wroniszewski

Między wierszami „cudzego” tekstu. O pożytkach z facebookowych smutków – Barbara Serwatka

Przepowiednia Lorda Dukaja, czyli podzwonne dla papierowej książki – Klaudia Muca

 

Sztuka

Potęga i stygmat czarnego słońca. Rozmowy z Bartkiem Buczkiem, Justyną Mędralą, Moniką Chlebek i Łukaszem Stokłosą –Agnieszka Kwiecień

Piękno i śmierć. Refleksje o Trzech cieniach Cirila Pedrosy – Natalia Kućma

Sto lat samotności. Poezja i fotografia – projekt „Blue Pueblo” w MOCAK-u – Jolanta Bobala

Milion linii, czyli o pożytkach i szkodliwości wyobraźni dla życia – Justyna Balisz

Sztuka współczesna – przestrzeń do spotkania międzypokoleniowego – Monika Nęcka

 

Muzyka

Melancholia niepełnej obecności. Satie, elektronika i zjawy – Dariusz Brzostek

O Pogłosie i Historii – Wojtek Klimczyk

Drobina słuchania w stanie czystym. Zarys audiopsychologiczny – Michał Libera

Formy – naturalna multimedialność (21). Sporty melancholijne, czyli o poszukiwaniu innej materii – Michał Górczyński

Obraz i dźwięk – Bogusław Tondera

 

Film

Ponowoczesne gry ze śmiercią. Kilka słów o Melancholii Larsa von Triera – Katarzyna Pawlicka

Jazda windą na szafot. O filmach francuskiej Nowej Fali – Aleksandra Ewa Furtak

Detroit w kole melancholii – Amelia Wichowicz

Nowa melancholia Xaviera Dolana – Martyna Kleszcz

 

Polecamy

Urszula Honek, Sporysz
Ian Morris, Dlaczego Zachód rządzi – na razie 
Zenon Fajfer, Widok z głębokiej wieży 
Roma Sendyka, Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych 
Adam Gołębiewski, In Front of Their Eyes
Jakub Woynarowski, Figury niemożliwe 
Weronika Murek, Uprawa roślin południowych metodą Miczurina 
Andrzej Chłopecki, Muzyka wzwodzi. Diagnozy i portrety